VOOR HET EERST TE ZIEN IN NEDERLAND: OVERZICHTSTENTOONSTELLING WILHELM MORGNER (1891-1917)

Intense, krachtige schilderijen van formaat met kleur in de hoofdrol. Na Kirchner, Modersohn-Becker en Nolde presenteert het Chabot Museum voor internationaal expressionisme nu de Duitse expressionist Wilhelm Morgner (Soest, Duitsland 1891- Langmark, België 1917). Deze uitzonderlijk getalenteerde kunstenaar, een tijdgenoot van Chabot, stierf jong in de loopgraven tijdens de Eerste Wereldoorlog. Toch heeft hij een indrukwekkend oeuvre nagelaten, waarin zijn bewondering voor o.a. Van Gogh sterk herkenbaar is. Een belangrijk deel hiervan wordt beheerd door het Museum Wilhelm Morgner in Soest (D) dat i.s.m. het Ernst Barlach Museum in Hamburg onder de titel ‘Ungeheuerliche Farbwunder’ een overzichtstentoonstelling van Morgners werk uit de bloeitijd van zijn korte leven (1910-1913) heeft samengesteld. Deze tentoonstelling wordt in aangepaste vorm in het Chabot Museum getoond, zij aan zij met enkele werken van Henk Chabot (1894-1949).

VAN GOGH
Wilhelm Morgner liet zich inspireren door oude meesters zoals Rembrandt, post-impressionisten zoals Van Gogh en pointillisten zoals Seurat en Signac, maar ook door de expressionisten van de Blaue Reiter zoals Marc en Kandinsky. Morgner ontwikkelde zich in korte tijd tot een toonaangevend vertegenwoordiger van het Duitse expressionisme die zich kan meten met de grote kunstenaars. Zijn werk beweegt zich op geheel eigen wijze tussen figuratie en abstractie, tussen traditie en avant-garde.

JONG EN RUSTELOOS
De heldere kracht van de kleuren, de ritmiek van motief en enscenering met lijnen, golven, streepjes en punten is kenmerkend voor zijn stijl. Het is het werk van een jonge onvermoeibare kunstenaar die overwegend in zijn woonplaats Soest (D) werkte en al vroeg contact had met de kunstenaars in Berlijn, München en het Rijnland. Op zeer jonge leeftijd -hij was slechts 20 jaar oud- nam de rusteloze autodidact Morgner deel aan baanbrekende tentoonstellingen van de Neue Secession in Berlijn, de Blaue Reiter in München en de Sonderbund in Keulen.

KLEUR ALS UITDRUKKINGSMIDDEL
De tentoonstelling toont aan de hand van imposante schilderijen hoe Morgner de verschillende invloeden heeft verwerkt tot een indrukwekkende eigen beeldtaal. Hij schildert landschappen en figuren, de werkende mens op het land, christelijke thema’s en moeder en kind taferelen maar ook abstracte werken die hij titels meegeeft als ‘ornamentale’ of ‘astrale’ compositie. Centraal staat de kracht van kleur als uitdrukkingsmiddel. Hoewel Wilhelm Morgners verbazingwekkende ontwikkeling door de Eerste Wereldoorlog vroegtijdig beëindigd werd, laat hij een oeuvre na dat richtinggevend is voor de moderne kunst. In brieven aan zijn vriend en kunstcriticus Georg Tappert uit hij zich over zijn kunstenaarschap o.a. in de volgende woorden: Ik droom van schier adembenemende kleurenwonderen. […] Ik kan enkel kunstenaar worden als ik mezelf vermorzel. Doe ik dat niet, dan zal ik nooit deel hebben aan de oneindigheid. […] In talloze levens wil ik me openbaren.

Afbeelding: Wilhelm Morgner, Der Holzarbeiter, 1911, Olieverf op doek, 143 x 197,5 cm, Collectie Museum Wilhelm Morgner, Soest (D), foto: Thomas Drebusch